Veda Vijnaana Vishtaram - Sanskrit Department

वेद विज्ञान विष्टरम् - संस्कृत विभागः

How to understand a Sanskrit Sentence?

<English> <Hindi> <Telugu> <Kannada>

Note by Dr. Vamshi Krishna Ghanapaathi

How to understand a Sanskrit Sentence?

  1. Separate the words, in any sentence (Both Poem/ Prose).

  2. Identify the verb.

  3. Identify the Root Verb and determine the meaning.

  4. Identify the Lakaara (Tense/ Usage)

  5. Identify the Purusha (person), Vachana (Singular/ Plural).

  6. Derive the meaning of the Verb.

  7. Identify Saamaanaadhikaranya. Try to group similar words. (Samaana Adhikarana). Similarity includes Linga (genger), Vibhakti (case) and Vachana (singular/ plural)

  8. Identify Karta (Subject), Karma (Object) and Kriya (Verb)

  9. Identify the Vibhakti (Case)

  10. Understand the meaning for the Praatipadikam (Root Noun)

  11. Derive the Meaning of the Noon.

  12. Arrange the order of Phrases (Meaning - Group(s) of words connected with

    1. Karta (Subject Noun),

    2. Karma (Object Noun),

    3. Kriya Visheshanam (Adverb) and

    4. Kriyaa (Verb).

  13. Try to derive the meaning of the sentence.

  14. Look for the Special meanings for each word (if any).

  15. Look for correlation of the meanings of the sentence, and finalise the meaning.

  संस्कृत वाक्य को कैसे समझना चाहिये??

  1. पद्य मेँ या वाक्य मेँ पदों को अलग करे।

  2. पहले क्रियावाचक पद को पहचानो।

  3. धातु को पहचान कर, धातु का अर्थ को तय करो।

  4. लकार के अवसर  (काल) को पहचानो।

  5. इसके बाद पुरुष और  वचन  को पहचानो।

  6. ऐसे क्रियापद के अर्थ को समझो।

  7. कर्ता - कर्म - क्रिया पदों को पहचानो। और प्रातिपदिक अर्थ को समझो।

  8. उदाहरण -  राम फल को खाता है। निरूपण -

    1. क्रियापद  - खाता है।  कर्तृपद - राम खानेवाला।  कर्मपद - फल (जिसे खाता है इस को कर्म बोलते है)

    2. क्रिया फल का आश्रय - कर्म,  क्रिया का आश्रय - कर्ता होता है।

  9. कर्तृपद, कर्मपद और क्रियापदको क्रम से जोडना। (कर्तरि प्रयोग मेँ प्रथमा विभक्ति मेँ कर्तृपद होता है। कर्मपद द्वितीया विभक्ति मे रहता है।)

  10. विभक्ति को पहचानो।

  11. ऐसे विभक्ति और प्रातिपदिक को जोडने से, नामवाचक शब्दों का अर्थ  समझो।

  12. सम्बन्धित पदों को अर्थात् विशेषण पदोंको कर्ता, कर्म, क्रियापदों से जोडो।

  13.  वाक्यार्थ को इसी ढंग से सामान्यार्थ को समझो।

  14. हर पद मेँ विशेषार्थ हो तो ढूंढो।

  15. पदों मे विशेषार्थ मिलने से वाक्यार्थ को सम्पन्न करो।

 సంసృత వాక్యాలను  ఎలా అర్థం చేసుకోవాలి?

  1. పద్యములో గాని వాక్యములలో గాని పదములను విడగొట్టు.

  2. క్రియా వాచక పదములను మొదలు గుర్తించండి,

  3. ధాతువును గుర్తించి అర్థమును నిశ్చయించుకోవాలి.

  4. లకారము (కాలము, సందర్భము) ను గుర్తించండి.

  5. పురుషను మరియు వచనమును గుర్తించాలి.

  6. ఇలా క్రియాపదము యొక్క అర్థమును తెలుసుకోవాలి.

  7. సామానాధికరణ్యమును బట్టి పదములను వేరు వేరుగా గుంపులుగా విడగొట్టండి. (సమానమైన లింగము - విభక్తి - వచనములను సమానాధికరణము అంటారు.)

  8. కర్తా కర్మ మరియు క్రియలను గుర్తించండి. (క్రియ, క్రియలను చేసేవాడు కర్త, క్రియాఫలమునకు ఆశ్రయము కర్మ)

    1. ఉదాహరణ - రాముడు పండును తింటున్నాడు.

    2. తింటున్నాడు అనేది క్రియ. తినేవాడు కర్త.  దేనిని తింటున్నాడో అది కర్మ.

  9. మొదటి ప్రాతిపదిక యొక్క అర్థమును తెలుసుకోండి.

  10. పదములోని విభక్తిని కూడా గుర్తించండి. 

  11. ఇలా విభక్తిని మరియు ప్రాతిపదికమును కలిపితే వచ్చే నామవాచక పదము యొక్క అర్థమును తెలుసుకోవాలి. 

  12. సంబంధిచిన పదములతో పాటుగా (అంటే విశేషణములతో పాటుగా) కర్త, కర్మ, క్రియాపదములను అమర్చుకోవాలి.

  13. వాక్యార్థమును ఇలా సామాన్యముగా తెలుసుకోవాలి.

  14. ప్రతి పదములో విశేషార్థములు ఉన్నాయో వెతకాలి.

  15. పదములలో విశెేషార్థము కనిపిస్తే, దానికి తగినట్టు అర్థమును మార్చుకోవాలి.

          

ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು?

  1. ಪದ್ಯ ಅಥವಾ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಪದಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸು.
  2. ಕ್ರಿಯಾವಾಚಕ ಪದವನ್ನು ಗುರುತಿಸು.
  3. ಮೂಲಧಾತುವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದು, ಅದರ ಅರ್ಥವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ.
  4. ಲಕಾರವನ್ನು(ಕಾಲ,ಸಂದರ್ಭ)  ಗುರುತಿಸಿ.
  5. ಪುರುಷ ಮತ್ತು ವಚನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ.
  6. ಹೀಗೆ ಕ್ರಿಯಾಪದದ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಯಿರಿ.
  7. ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯದಿಂದ ಪದಗಳನ್ನು ಬೇರೇ ಬೇರೇ ಗುಂಪಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ. (ಒಂದೇ ಲಿಂಗ - ವಿಭಕ್ತಿ - ವಚನ ಗಳು ಸಮಾನವಾದರೆ, ಅದನ್ನು ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.)
  8. ಕರ್ತ, ಕರ್ಮ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ. (ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವವನು ಕರ್ತ. ಯಾವುದನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾನೋ ಅದು ಕರ್ಮಪದ)
  9. ಉದಾಹರಣ -
    1. ಕ್ರಿಯಾಫಲಕ್ಕೆ ಆಶ್ರಯ)ರಾಮನು ಹಣ್ಣನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾನೆ.
    2. ರಾಮನು-ಕರ್ತ, ಹಣ್ಣು-ಕರ್ಮ. ತಿನ್ನುತ್ತಾನೆ-ಕ್ರಿಯಾಪದ.
  10. ಪ್ರಾತಿಪದಿಕದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. 
  11. ಪದದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಕ್ತಿ ಯನ್ನು ಕೂಡ ಗುರುತಿಸಿ.
  12. ಪ್ರಾತಿಪದಿಕ ಮತ್ತು ವಿಭಕ್ತಿಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರೆ, ನಾಮವಾಚಕ ಪದದ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದು.
  13. ಸಂಬಧಿಸಿದ ವಿಶೇಷಣ ಪದಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಕರ್ತ, ಕರ್ಮ, ಕ್ರಿಯಾ ಪದಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಿ.
  14. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಿರಿ.
  15. ಪ್ರತಿಪದದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಅರ್ಥವೇನಾದರೂ ಇರಬಹುದು. ಹುಡುಕಿ.
  16. ಪದದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷಾರ್ಥ ಕಂಡುಬಂದಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಮನ್ವಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಅರ್ಥವನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಿರಿ.